ORGANİK YAPI ve YALITIM MALZEMELERİ
Günümüzde petrolden elde edilen yapı ve yalıtım malzemelerinin yerine, yenilenebilir ve geri dönüştürülebilir malzemelerin tercih edilmesi sürdürülebilirlik için zorunlu hale gelmiştir.
Organik yapı ve yalıtım malzemeleri, kimyasal malzemelere göre daha kolay yaşanabilen ve çevresel açıdan daha sağlıklı malzemelerdir. Bitkisel ve hayvansal kökenli yapı ve yalıtım malzemeleri,yün, soya, jüt, kenaf, buğday, keten, mısır, ayçiçekleri, kenevir, bambu, ahşap gibi bitkisel atık liflerden ve atık kâğıttan üretilir. Tamamen doğal, hızla yenilenebilir, düşük enerji içeriğine sahiptirler.
BAZI ORGANİK YAPI ve YALITIM MALZEMELERİ
KENEVİR
Kenevir yapı endüstrisinde ısı yalıtım şiltesi üretiminde ve lifli levha üretiminde kullanılan, çok dayanıklı doğal liflerdendir. Çok çabuk büyüyebilen,bir yılda 3 kez ürün alınabilen, yenilenebilir bir doğal malzemedir. İşleme sürece zehirleyici gaz içermez ve düşük çevresel etkiye sahiptir.
KOYUN YÜNÜ
Yangın geciktirici özelliği ve ağırlığının yüzde 30’una kadar su ve nem tutabilirken yalıtım kabiliyetini kaybetmeyen nadir yalıtkanlardandır. Koyun yünü delikli yapısıyla aynı zamanda mükemmel bir ses izolasyon malzemesidir. Lifleri insan saçının 1/30 u kadar ince olan, elastik, kıvrılabilen ve yaylanma özelliği olan bir üründür.
KENAF
Ilık iklimlerde yetişen pamuk ve bamyaya benzeyen yıllık bir bitkidir. İnşaat sektöründe kenevire benzer şekilde yalıtım malzemesi olarak kullanıldığı gibi duvar ve tavan paneli olarak ta kullanılır. Çimento ile güçlendirilmiş kenaf lifleri duvar bileşeni ve sabit mobilya ürünü olarak kullanılmaktadır.
SELÜLOZ
Kağıt atıklarının hamur haline getirilerek, içine konulan kimyasallar ile birlikte yalıtım yapılacak yerlere püskürtme veya dökme suretiyle uygulanabilen bir üründür. Kimyasal maddeler yanmayı geciktirir, içerisine konulan en etkili kimyasal madde borik asittir. Borik asit dışında alüminyum sülfat gibi çeşitli maddeler kullanılabilmektedir.
PAMUK
Pamuk yapı sektöründe doğrudan hammadde olarak kullanılmamaktadır. Endüstriyel üretimin sonrasında elde edilen geri dönüştürülmüş kot kumaşlarından ve geri dönüştürülmüş diğer pamuk tekstil ürünlerinden ısı yalıtım malzemesi üretilir. İçeriğinde % 85 oranında pamuk, % 10 oranında yangın geciktirici, % 5 oranında polyolefin bulunur. Kullanım sürecinin sonunda tamamen geri dönüştürülebilirdir.
AHŞAP YÜNÜ LEVHALAR
Uzun lifler haline getirilmiş ahşap talaşının bağlayıcılar yüksek sıcaklıkta preslenerek şekil verilmesiyle üretilen yalıtım ürünüdür. İnşaat sektöründe genellikle heraklit olarak bilinir. Ahşap yünü levhaların ısı iletkenlik hesap değeri (X) 0,09- 0,15 W/mK, kullanım sıcaklığı ise 0-110°C arasında değişir. Buhar difüzyonuna dirençli değillerdir. Çok az kullanım alanı bulan ahşap yünü doğal yapısı gereği çevre dostudur. Güneşin ışınlarından çok etkilenmese de organik bir madde olduğu için böcek ve organizmalardan zarar görebilir.
BAMBU
Ahşap malzemeye alternatif olarak kullanılan, hızlı bir büyüme oranına sahip bir bitkidir. Bunun yanında meşe ağacı gibi sert ağaçlarla karşılaştırılabilecek kadar sert bir yapıya sahiptir. Yapıda bölme duvar paneli, döşeme kaplaması ve kaba yapı iskeletinde, bahçe çiti uygulamalarında kullanılır. İskelet sistemde veya bölme duvarda yalın olarak kullanılabilirken, döşeme kaplaması olarak kullanıldığında ahşap malzemeyle birlikte üretilir. Ahşap plakların içi, bambu kabuklarının uçucu organik bileşen salgılamayan yapıştırıcıyla dikine yan yana birleştirilmesi sonucu oluşturulur.
MANTAR YALITIM MALZEMELERİ
Kimyevi maddelere dayanıklıdır. Halojenlere, amonyağa, eter yağlarına dayanıksızdır. Yanıcıdır ve is çıkararak yanar. Tanelenmiş hali dökme mantarı oluşturur. Dökme mantar higroskopiktir. Haşarat barındırmaya müsaittir ve küflenebilir. Ancak sayılan bu kötü özellikler mantara basınç altında bağlayıcı ilave edilerek (genellikle bitüm) ortadan kaldırılabilir. Pratikte bilhassa isçilik ve konstrüksiyon bakımlarında kolaylık sağlaması için; levha ve boru gibi şekle getirilmiş mantar kullanılır. Mantar tanelerine zift emdirilerek istenilen şekilde preslenirler. Bu şekilde elde edilen levha veya şekillendirilmiş haldeki mantarın yoğunlukları 120-150 kg / m3 arasında değişir. Uygulamada özellikle soğuk hava tesislerinde, terleme olan duvar, döşeme ve tavanlarda, havalandırma kanallarında, ısıtma ve sıcak su devrelerinde, alçak basınç kazanlarında pres edilmiş mantar tercih edilir.
SOYA FASÜLYESİ
Genellikle çok nemli iklim bölgelerinde yetiştirilebilen yıllık bir bitkidir. Yapı endüstrisinde tohumlarından yararlanılmaktadır. Çok çeşitli kullanım alanları arasında, sprey yalıtım köpüğü, yalıtım paneli, boya, yapışkan, dolgu macunu, sentetik kauçuk ve likit örtü olarak kullanımları sayılabilir.
SAMAN
Yıllık olarak yenilenebilen, belli zamanlarda bol ve kolay bulunabilen bir malzemedir. Buğday, yulaf, pirinç, arpa gibi ekinlerin taneleri ayrıldıktan sonra kalan sapları ya hayvanlara yedirilir, ya da atıkolarak kabul edilir. Saman yapı malzemesi olarak binlerce yıldır kerpiç üretiminde kullanılmıştır. 19. yüzyılın sonlarından itibaren saman balyaları ile inşa teknolojisi geliştirilmiştir. Saman balyaları ile enerji performansı yüksek, korunaklı barınaklar inşa edilebilir.
BİTKİSEL ÇATI KAPLAMALARI
Saz ve kamış daha çok kırsal kesimlerde tarım yapılarında kullanılan bir çatı kaplaması türüdür. 30-40 cm kalınlıda saz ya da kamıştan oluşan kaplama %70 gibi oldukça dik bir eğimde alttaki yuvarlak kesitli ve aşık görevi yapan ahşap kesitlere galvanize tel ile bağlanarak uygulanır. Sistemin suyu aşağıya geçirmemesi için belirli minimum bir kalınlık ve en az %701lik bir eğim gereklidir. Bu koşullarda, yağış suyu her kamıştan alttakine geçerken saçak ucuna doğru ilerleyerek çatıyı terk eder. Kamışın bu amaçla kullanılabilmesi için en az 1,20 m boyunda olması ve 5 tabaka halinde döşenmesi gereklidir. Böyle bir kaplama 10-20 yıl hizmet verebilir ancak, yangın riski çok yükselir. Tüm bu sakıncalarına karşın, özellikle Hollanda ve Almanya gibi ülkelerde yüksek standartlı bireysel yapılarda çatı kaplaması olarak kullanılmaya devam edilmektedir.
ÇAVDAR SAPI VE SAZ
Genellikle su kıyılarında, bataklık yerlerde yetişen saz malzeme, köylüler tarafından belli zamanlarda toplanarak kullanılmaktadır. Bu bitkilerin günümüzde konut yapılarda kullanımı sınırlı sayıdadır, bazı bölgelerde kışla denilen hayvan barınaklarında ise yoğun bir şekilde kullanılmaya devam edilmektedir. Çavdar sapları son kat çatı örtüsü olarak kullanıldığı gibi kimi yapılarda kiremit altında ve tavan döşemelerinde ağaç dallarının üzerinde ısı yalıtım malzemesi olarak kullanılmıştır.
EĞRELTİ OTU
Konut yapılarının kiremit altlarında ahşap kaplama üzerinde su yalıtımı amaçlı olarak kullanılmış bir malzemedir. Yeşil olarak toplanan otlar üst üste konularak kaplama tahtaları üzerine yoğun bir şekilde serilir. Bu uygulama ile fırtınalı havalarda kiremit altına kar sızması engellenir. Ormanlık alanlara yakın yerlerde bulunan ve halk arasında “papra” olarak adlandırılan eğrelti otu doğada kendi kendine yetişmektedir. Bu malzemenin çevreye hiçbir zarar vermeksizin toplanıp istenen amaçlar için kullanılması mümkündür.
MISIR KOÇANI
Mısır bitkisinin koçanında bulunan yapraklar liflerine ayrılarak, bu liflerle hasır örülür. Elde edilen örtü esnek ve dayanıklıdır. Değişik amaçlarla da kullanılabilen bu örtüler, en çok yapılarda döşeme kaplaması olarak kullanılmaktadır.
SAMAN
Organik lifsel bitki artıklarının katılması ile dengeli, homojen kuruma sağlanır, büzülme ve çatlama azalır, dayanım artar. Anadolu da eskiden beri kerpicin sağlamlığını arttırmak ve çatlamaları önlemek için, saman katılmaktadır.